2019-cu ildə nələr öyrəndim?

2019-cu ilə loser modunda başlamışdım. Sevdiyim insan ilə dava qırğında olduğumu xatırlayıram. Xoşbəxt deyildim, özümü qəti xoşbəxt hiss eləmirdim. Hətta xoşbəxt olduğum zamanlardan da qorxurdum ki, mütləq bunun nəsə bir zibili çıxacaq. Bu əslində təkcə 2019-cu ilə aid deyil, son 4-5 ilimi belə xatırlayıram.

2019-cu il mənim üçün artıq teen dövrümün bitdiyi il idi. 20-ci yaşıma girdim və yenə xoşbəxt deyildim. Ad günüm gözləmədiyim şəkildə qəribə keçdi. Yadıma düşəndə həm xoş hisslər keçirirəm, həm də pis… Amma böyük bir xəyal qırıqlığı yaşayıram. Ad günüm pis keçdi deyə deyil (pis keçmədi zatən) gözləntilərimi çox yüksək tutub, özümü boş yerə üzdüyüm üçün.

Həyatımda problemlar olsa da, mənim daha əvvəl qarşılaşdığım problemlərlə müqayisə edilməyəcək dərəcədə xırda şeylər idi əslində. Amma məni bu qədər sarsıdırdı axı? Bunun səbəbini axtararkən bilirsiniz nəyin fərqinə vardım? NƏ QƏDƏR BEKAR İNSAN OLDUĞUMUN. Bəli, bütün yay ərzində qarşımdakı insanları və şəraiti günahlandırmağıma səbəb əslində elə özüm imişəm.

Buna görə də dərs başladığından bəri özümə bir söz verdim və hələ ki, uğurlu davam edirəm. Həyatımda bir çox şey qaydasına düşüb. Nə vaxt ki, özümü pis hiss etməyə başlasam bilirəm ki, yenə bekar qalmışam.

Düzdür, həyatımda heç bir problem yoxdur deyə bilmərəm, amma özümü toparlamaq mövzusunda böyük irəliləyiş göstəridiyimi bilir və hiss edirəm. Böyüyürəm deyəsən və özümü sevirəm, xoşbəxtəm.

Əkizlər bürcü?

Hər dəfə bu ağ səhifəyə yazmaq üçün keçid edəndə beynimdə bütün yazmaq istədiklərim silinib gedir sanki. Hardan necə başlayacağımı unuduram…

Tapdım 😀

Bu yazıda da yenə özüm haqqında yazacam. Bir çox insan kimi klişe olmağa gərək duymuram və özüm haqqında danışmağı sevmirəm tipli bir cümlə qurmayacam. Etiraf etməliyəm ki, diqqət mərkəzində olmağı sevirəm, hətta bayılıram. Özüm haqqında danışmağı və danışılmasını da sevirəm :))

İndi isə gələk mövzunun başlığına, əkizlər bürcü olmağıma. Əkizlər bürcünün ən çox bilinən xüsusiyyəti qərarsızlıq və dəyişkənlik məndə də var. Amma bunun bürcümlə çox da əlaqəli olduğunu düşünmürəm. Həyatımı analiz etdiyim zaman yaşadıqlarımın məni buna vadar etdiyini görə bildiyimi düşünürəm. (Drama bağlamıram, həyatımda tez-tez dəyişikliklər olub, onu demək istədim 😀 )

Ümumiyyətlə isə, dəyişikliyi və yenliyi sevirəm. Həyat fəlsəfəmdir də deyə bilərik. Sabit və monoton insanlar mənə sıxıcı gəlir, sadəcə insanlar deyil, hər şey! Hətta bir şeylərin eyni olması məni qorxudur. Ona görə də daima dəyişməyə çalışıram və bunu sevirəm.

Qərarsız biriyəm düzdür, amma əslində çox tez qərar verirəm və fikrim dəyişdiyi üçün qərarım da dəyişə bilir. Məsələn, məndən ən xoşladığım hər hansısa bir şeyi soruşduğunuzdakı zaman fərqləri bir az çoxdursa, o ən xoşladığım şey dəyişə bilir. Ən sadə misal verim, 2-3 ay əvvəl ən xoşladığım yemək KFC menyuları idisə, indi suşi setləridir. Bir neçə ay sonra hansı yemək olacağını səbirsizliklə gözləyirəm. 😀

Həyatımı spontan yaşayıram, bir çox şeyi əvvəlcədən planlamıram və ağlıma nə gəlirsə, onu da edirəm. Çünki bir şeyə plan qurduğum zaman həmin o şeyin vaxtı gələnə qədər fikrimi dəyişmiş oluram 😀 Hər nə qədər spontan yaşasam da, gecikməyi və kiminsə gecikməyini heç sevmirəm. Bunun səbəbi gözləməyi sevməməyimdir və buna görə də heç kimi gözlətmək istəmirəm.

Yazının ardı olacaq, bu günlük yoruldum.

Özümü analiz etməyə çalışıram

Son zamanlar həyatımda baş verən dəyişikliklər özümü tanımadığımı bilməyimə səbəb oldu. Həqiqətən də mən kiməm? Özümə daha əvvəl bu sualı verməmişdim və özümün kim olduğunu bildiyimi, insanların da mənim kim olduğumu, Lalənin kim olduğunu bildiklərini düşünürdüm. Həyatıma girib çıxan insanları, mənim haqqımdakı düşüncələrini çox da vecimə almazdım. Heç indi də almıram.

Amma görürəm ki, ətrafımdakı insanlar məni mənim olduğumu düşündüyümdən tamamilə fərqli bir insan olaraq tanıyır. Təbii ki, özümün mükəmməl olduğunu düşünürdüm.  Buradakı tək problemi isə mükəmməl oluşumu insanlara əks etdirə bilməməyim olaraq görürdüm. Hər zaman ‘Siz məni tanımırsınız, siz məni önəmsəmirsiniz, səhv başa düşürsünüz, mən əslində belə deyiləm’ tipli sözlər işlətdiyimin fərqinə vardım.

Əslində bir cəhətdən haqlı idim, özümü ifadə etməkdə ciddi mənada çətinlik çəkirəm, bir çox hallarda ya çox utancaq davranıram, ya da insanlara xoş gəlməyəcək dərəcədə səmimiyyətsiz bir şəkildə rahat oluram. Bəs bunlardan hansı həqiqətən Laləni ifadə edir?

Hamısı! Bunu hər nə qədər də sevməsəm də qəbul etməliyəm ki, mən “moody” insanam. Duyğularım, düşüncələrim, qərarlarım və s. həmin ankı situasiyaya görə dəyişiklik və uyğunluq göstərir. Mənim üçün “heç vaxt” və “hər zaman” ifadəsi çox uzaqdır. Çünki hər şey dəyişir və özümü bir qəlibin içinə salıb orda yaşatmaq istəmirəm, mən uyğunlaşmaq istəyirəm.

Amma (!) bu prinsiplərimin olmayacağı mənasına gəlmir. Düzü indiyə qədər hansısa bir prinsipim olduğunu sanmırdım. Hər situasiya üçün istisna və bəhanələrim olub çünki. Özümü analiz etməyin ana səbəblərindən biri də budur. Nəyə güzəştə gedib getməyəcəyimi öyrənməyə çalışıram. Özümə sərhədlər, daha doğrusu kiçik barikadalar qurub həmin barikadalar ətrafında dəyişiklik göstərməyə icazə verəcəm.

Struma faciəsi

Struma Faciəsi.

1942ci ildə II Dünya müharibəsində alman soyqrımından qurtulmaq üçün yahudilər, bir gəmi ilə İngiltərə idarəsi altında olan Filistə getmək qərarına gəlirlər. Adı Struma olan gəmi 1867-ci il istehsalı, heyvan daşımaq üçün nəzərdə tutulan və taxta yığını idi. Yəhudilərə bu gəmi qəzetlərdə lüks səyahət gəmisi kimi təqdim edilmiş və səyahət üçün əllərindəki bütün pulu bu yola verən bir çox insan olmuşdu. Sərnişinlər gəmini gördükləri zaman onlara yalan deyildiyini anlamışdılar, ancaq sonra gəmimin daha yaxşı bir gəmi ilə dəyişdiriləcəyi yalanı ilə həmin gəmi ilə yola çıxdılar. Çünki tək ümidləri bu gəmi idi.

Əslində heyvan daşımaq üçün nəzərdə tutulan və maximum tutumu 200 nəfər olan gəmiyə 800 nəfəri bütün mal-mülkünü alıb, onlara daha yaxşı həyat vəd edərək gəmiyə mindirib yola salırlar. Gəmi yolda 2 dəfə xarab olur, birinci dəfəsində insanlar əllərində qalan son dəyərli əşyalarını da verib başqa bir gəmi sayəsində gəmini təmir etdirirlər. İkinci dəfəsində isə Struma, Sarayburnunda xarab olur və İstanbulda lövhər atıb qalır. Bundan sonra 9 həftəlik gözləmə başlayır.

Türkiyə Almaniya tərəfindən basqılara məruz qalır və müharibədə tərəfsiz qalmaq üçün gəmini qəbul etmir. Gəminin Romaniyaya qayıtmasını istəyirlər, amma Romaniya da basqı altında qalaraq qəbul etmir. İngiltərə də əgər ordakı yahudilər ingiltərəyə gəlib çatarsa saylarının artacağı əndişəsi ilə gəminin ora gəlib çıxmasını istəmir.

Bütün bunlarla yanaşı, gəmi xəstəlik və infeksiya daşıyıcısına çevrilir. Bu qədər müddət dənizin ortasında qalan gəminin yemək və dərman ehtiyatı da bitmişdi. 800 nəfərin kipləşdiyi taxta yığınında bu qədər problem yetməzmiş kimi cəmi bir tualet var idi.  Türk kızılayı gəmiyə müəyyən yardımlar göstərsə də xeyri olmurdu.

İnfeksiya və xəstəlik daşıyıcısı olan gəmidən qaçmağa çalışan onlarla insan soyuq qış günündə sudan çıxarılaraq yenidən gəmiyə qaytarılmışdı. Gəmidən çıxmağı bacaran sadəcə bir neçə “şanslı” insan var idi. Onlar Martin Segal ailəsi və qanama keçirən hamilə bir qadın idi.

Bu əzablı gözləmədən sonra gəmini qurtarmaq üçün edilən  “çabalar” yetərli olmur. Motoru işləməyən gəmini çəkicilər tərəfindən Qaradəniz sahilinə çəkmək qərarına gəlirlər. Bu zaman gəmi SC-213 adlı SSRİ sualtı gəmisi tərəfindən vurulur və içindəki 103 nəfər uşaq olmaqla 768 nəfərin hamısı həlak olur.

Torpaq, milliyyətçilik, din üstündə gedən savaşlar və iyrənc siyasətlər ucbatından heç bir ölkənin qəbul etmədiyi çarəsiz və səfil hala düşmüş yüzlərlə insan bu şəkildə bütün ümidləriylə birlikdə sulara boğulur…

Asılılıq

Asılılıq haqqında nə bilirik? Bir insan necə narkotik asılılığına yaxalanır? Təbii ki, narkotik qəbul edərək 😀 Əgər siz 20 gün müddətində heroindən istifadə etsəniz, bədəniniz 21-ci gün onu sizdən tələb edəcəkdir. Lakin asılılıq haqqında bilməli olduğumuz başqa şeylər də var.

Məsələn, siz ayağınızı qırsanız sizə xəstəxanada diamorfin vurulacaq. Diamorfin çox güclü heroindir. Hal-hazırda xəstəxanalarda 100-lərlə insan günlərlə, hətta həftələrlə diamorfin qəbul etməkdədir və onların heç biri asılı olmayacaq. Asılılığı araşdırmaq üçün bu günümüzə qədər müxtəlif testlər və təcrübələr keçirilmişdir. Onlardan biri Bruce Alexandre adlı psixoloq professorun keçirdiyi təcrübədir.

Deməli, Bruce ilk olaraq bir siçovulu qəfəsin içinə yerləşdirir və qəfəsə adi su və heroinlə qarışdırılmış su qoyur. Siçan isə hər dəfəsində normal suyu deyil, özünü öldürənə qədər çirkləndirilmiş suyu içir. Daha sonra psixoloq siçovulu tək deyil, başqa siçanlar, toplar və s. olan siçovul parkı hətta cənnəti deyə biləcəyimiz bir qəfəsə yerləşdirir, hansı ki, siçovullar orada oynaya və cütləşə bilər. Bu zaman da qəfəsə əvvəlkinin eyni ilə adi su və heroinli su əlavə edilir və siçovulların heç biri heroinli suyu içmirlər. Bu testin sadəcə siçovullar üzərində işlədiyini düşünə bilərik, lakin eynisi insanlar üzərində də eyni təsiri bağışlayır.

Buna misal olaraq Vietnam savaşını götürə bilərik. Bu savaşda amerikalı əsgərlərin 20%-i heroindən istifadə edirdi və Amerika əhalisi savaş bitdikdən sonra ətrafda yüzminlərlə heroin asılılığına yaxalanmış insan olacağı barədə əndişələnirdi. Lakin bu halların heç biri baş vermədi, savaşdan qayıdan insanların 95%i heroin istifadəsini reabilitiasiya olunmadan dayandırdı. Bəs niyə belə oldu? Çünki tanımadığınız bir ölkədə ölümlə üz-üzə buraxıldığınız zaman heroin istifadə etmək vaxt keçirtmək üçün ən gözəl məşğuliyyət ola bilər, eyni ilə ilk qəfəsdəki tək buraxılmış siçovul kimi.

Asılılıq sadəcə, heroinə aid deyil. Ətrafımızda başqa-başqa şeylərdən asılılığı olan milyonlarla insan var. Sosial şəbəkələr, alkoqol, pornografiya, video oyunlar, yemək, alış-veriş və s. Yuxarıdakı nümunələrdən də gördüyümüz kimi insanların bu asılılığa düçar olmaması üçün biz də insan “siçovul cənnəti” yaratmalıyıq. İnsanları asılılığa vadar edən onların təmkinsizliyi, iradəsizliyi deyil, qopan əlaqələr və tərk edilmişlik hissidir.

Əslində mən

Əslində özüm qədər bezdirici ikinci bir insan tanımıram. Bütün gün özümlə birlikdəyəm, o qədər yorucudur ki, o qədər qarışıqdır ki. Özümü başa düşmək üçün nə qədər əlləşirəm, bir qərar verərkən nə qədər çırpınıram bir bilsəz. Önəmsiz şeyləri böyüdüb onlarda ilişib qalıram və ya çox önəmli şeyləri boş verib rahat qala bilirəm. Bir tərəfim çox detalcıdır, hər şeyə fikir verir, hər şeyin bir dəyəri olduğunu düşünür və diqqətdə saxlamağa çalışır. Digər tərəfimin isə dünya aləm vecinə deyil, hər şeyi boş verib dünyanın ən rahat insanı kimi yaşaya biləcək potensiala sahibdir. Bu yazını yazan mən isə bütün gün bir birləriylə boğuşmasının şahidi olub tərəflərimdən bir nəticə çıxartmağa çalışarkən yorğun düşürəm, bezirəm hər şeydən, hər kəsdən və ən əsası özümdən bezirəm. Qaçıb qurtulmağa çalışıram, amma olmur, alınmır. İnsan özündən necə uzaqlaşsın axı? Bəlkə də bu haldan qurtula bilsəm dünyanın ən xoşbəxt insanına çevriləcəm. Fikirləşirəm ki, nəyim çatışmır, nə əskikdir həyatımdan, nəyi bacara bilmərəm? Niyə özümü bu qədər pis hiss eləyirəm bütün gün boyunca? Heç bir səbəb tapa bilmirəm, amma yenə də xoşbəxt hiss etmirəm özümü. Daima bir çatışmazlıq olur, böyük bir boşluq və ya qarmaqarışıqlıq hissi bürüyür məni. Bir səbəb axtarır insan, bir məntiq axtarır. Bu hissi baş verən hadisələrin üstünə yıxmağa, onları səbəb olaraq görməyə çalışsam da alınmır, bir müddət sonra yenə boşluq olur, yeni bir səbəb axtarışı başlayır…